Geleceği şekillendirecek teknoloji: Artırılmış Gerçeklik

Google'ın geçtiğimiz haftagelişim konferansında tanıttığı artırılmış gerçeklik teknolojisine dayanan gözlükleri Project Glass, önümüzde duran tabloya sadece küçük bir yer kaplıyor.

• 1

  Geleceği şekillendiren teknoloji: Artırılmış gerçeklik

  Google, geçtiğimiz hafta düzenlediği gelişimciler konferansı I/O etkinliğinde yeni tablet bilgisayarı Nexus 7’yi, Android bilgisayarı Nexus X’i ve Android işletim sisteminin en yeni versiyonu Jöleli Fasulye’yi (4.1) tanıttı. Ancak hem etkileyici tanıtımı hem de uyandırdığı heyecanla, Google’ın teknoloji dünyasına sunduğu en merka uyandıran ürün Project Glass oldu.
  
  Hazırlayan: Müfit Yılmaz Gökmen
  mufit.gokmen@ntvmsnbc.com

• 2

  Geleceği şekillendiren teknoloji: Artırılmış gerçeklik

  Google’ın süper gözlükleri olarak tanımlanan Project Glass, sahip olduğu üstün özelliklerle “artırılmış gerçeklik” teknolojisini dünyaya tanıtan ürün olarak da gösterilebilir. Ancak artırılmış gerçeklik son birkaç yılda ortaya çıkan bir teknoloji olmadığı gibi, dijital ürünlerden mobil uygulamalara ve kontakt lenslere kadar birçok alanda karşımıza çıkabiliyor. Peki tam olarak nedir artırılmış gerçeklik?

• 3

  Geleceği şekillendiren teknoloji: Artırılmış gerçeklik

  Artırılmış gerçeklik (AR), fiziksel, gerçek dünyadaki içeriklerin bilgisayar tabanlı sensörler tarafından çoğaltılarak ses, video, grafik ve GPS verisine dönüştürülmesi anlamına geliyor. Artırışmış gerçekliği günümüzde daha çok Project Glass’ın sunduğu gibi bilgisayar tabanlı bir gerçeklik olarak biliyoruz. Bu kapsamda, gerçek görüntüler, çoğaltılmaktan çok değiştiriliyor, böylece gerçekliği algılama kapasitemiz artırılıyor. Kısa bir örnek verirsek, Project Glass taktığımız zaman gökyüzüne bakıyoruz ve görüş alanımız içinde hava durumu beliriyor.

• 4

  Geleceği şekillendiren teknoloji: Artırılmış gerçeklik

  Artırılmış gerçeklik, görsel gerçeklikten (VR) farklı bir kavram. Görsel gerçeklik, gerçek dünyanın simülasyonla değiştirilmesi anlamına geliyor. AR ise gerçekliğin algılanmasını eklediği özelliklerle modifiye ediyor.

• 5

  Geleceği şekillendiren teknoloji: Artırılmış gerçeklik

  1990’larda cep telefonlarının gelişmesiyle yavaş yavaş öğrenmeye başladığımız AR, aslında her gün gerçekleştirdiğimiz bir eylem de denilebilir. Akıllı telefonunuzla bulunduğunuz ortamın fotoğrafını çekmeniz ve bu fotoğrafa kablosuz olarak elde ettiğiniz bilgiler ekleyerek çeşitli sosyal medya ağlarında paylaşmanız, aslında internete “çoğaltılmış bir gerçeklik” eklemeniz demek.

• 6

  Geleceği şekillendiren teknoloji: Artırılmış gerçeklik

  Ancak bu örnek AR’nin kesinlikle bu kadar sıradan bir teknoloji olduğu anlamına gelmiyor. Aslına bakarsanız henüz bir şey görmüş değiliz. AR’nin sunduğu özellikler dijital dünyada eşi benzeri görülmemiş bir fayda ve eğlence sağlayabileceği gibi, geleceğin akıllı ev, araba hatta fabrikalarının inşa edilmesinde de öncü teknolojilerden biri olacak.

• 7

  Geleceği şekillendiren teknoloji: Artırılmış gerçeklik

  AR, hayatımıza birkaç yıl içinde iyice adapte olacak. Ancak ilk örnekleri, gerçekten insanı hayrete düşürecek derecede etkileyici. Yakın gelecekte, süpermarketlere girdiğinizde akıllı telefonunuzu ürünlerin barkoduna tutacaksınız ve o ürünün tüm özellikleri telefonunuzun ekranında belirecek. Fabrika ve işyerlerinde, teknisyenler donanımları kontrol ederken ellerindeki tablet bilgisayarla makinelerin önlerinden geçmeleri yeterli olacak.

• 8

  Geleceği şekillendiren teknoloji: Artırılmış gerçeklik

  Kısaca, cebimizdeki, elimizdeki ve gözümüzdeki ekranlarda gerçeklik sadece bir görüntü olmanın ötesine çıkacak ve bir gün ev ve ofislerimizdeki camlar, aynalar, belki de duvarlar birer AR panosuna dönüşecek.
  
  AR’nin etkileyici örneklerinden birkaçına bakmadan önce, bu teknolojinin mantığı ve altyapısını anlamak için kısaca tarihçesine bakalım:

• 9

  Artırılmış gerçekliğin tarihçesi

  1901: Oz Büyücüsü’nün yazarı L. Frank Baum, ilk kez gerçek hayata veri aktaran elektronik ekranlardan bahsetti. ABD’li yazar, bu cihazları “karakter işaretleyici” olarak tanımladı.

• 10

  Artırılmış gerçekliğin tarihçesi

  1957-62: Görsel gerçekliğin öncülerinden Morton Heilig, bu alanda devrim yaratacak olan simülatörü, Sensorama adlı sinematografı üretti ve patentini aldı.

• 11

  Artırılmış gerçekliğin tarihçesi

  1966: ABD’li bilgisayar mühendisi ve internetin öncülerinden Ivan Sutherland, ‘başlığa yerleştirilmiş görüntü’ teknolojisini sunan ilk cihazı üretti. HMD olarak kısaltılan bu cihazlar, görsel gerçeklik alanında yeni bir sayfa açtı.

• 12

  Artırılmış gerçekliğin tarihçesi

  1975: ABD’li bilgisayar mühendisi Myron Krueger, kullanıcıların görsel nesnelerle ilk kez etkileşime geçebilmesini sağlayan Videoplace ‘yapay gerçeklik laboratuvarını’ üretti. Kişilerin dijital eldiven veya HMD takmadan girdiği laboratuvarda, projektörler, video kameralar, özel donanımlar ve ekrana yansıtılan siluetler, bu ortama giren kişinin interaktif bir ortama ertegre olmasını sağlıyordu. Krueger, günümüzde hem görsel hem de artırılmış gerçekliğin öncülerinden kabul edilir.

• 13

  Artırılmış gerçekliğin tarihçesi

  1989: ABD’li bilgisayar mühendisi Jaron Lanier, 1985 yılında Atari’den ayrıldı ve ilk VR gözlükleri ve eldivenlerini satan VPL Research şirketini kurdu.

• 14

  Artırılmış gerçekliğin tarihçesi

  1990: Boeing’de teknisyen olarak çalışan Tom Caudell, hızla altyapısı atılan yeni teknolojiye adını verdi: Augmented Reality.

• 15

  Artırılmış gerçekliğin tarihçesi

  1992: ABD Hava Kuvvetleri Araştırma Laboratuvarı’nda çalışan L.B Rosenberg, “Virtual Fixtures” adını verdiği ilk AR sistemini geliştirmeyi başardı.

• 16

  Artırılmış gerçekliğin tarihçesi

  1992: Steven Feiner, Blair MacIntyre ve Doree Seligmann, Grafik Arayüzü konferansında AR hakkındaki ilk kapsamlı akademik raporu sundu.

• 17

  Artırılmış gerçekliğin tarihçesi

  1993: Loral WDL savunma şirketi, ABD Ordusu Simülasyon ve Eğitim Teknolojileri Enstitüsü (STRICOM) ile ilk AR donanımlı cihazlar ve insanlı simülasyonların yer aldığı bir sunum gerçekleştirdi.

• 18

  Artırılmış gerçekliğin tarihçesi

  1994: Sanatçı Julie Martin, Avustralya Sanat Konseyi’nin verdiği destekle ilk AR Tiyatrosu’nu yönetti. Dansçı ve akrobatlar, insan büyüklüğündeki görsel nesneleri, kendi bulundukları fiziksel alan ve sahneye görüntü olarak yansıtarak performans sergiledi. Oyunun gerçekleştirilmesinde Silicon Graphics bilgisayarlarları ve Polhemus algı sistemi kullanıldı.

• 19

  Artırılmış gerçekliğin tarihçesi

  1998: ABD’nin Kuzey Carolina Üniversitesi, ilk 3D AR teknolojisini geliştirdi.

• 20

  Artırılmış gerçekliğin tarihçesi

  1999: Hirokazu Kato, HITLab laboratuvarında AR uygulamaları geliştirilmesi için kullanılan ARToolKit cihazını geliştirdi. Daha sonra HITLab teknisyenleri tarafından modifiye edilen cihaz, en sonuncusu 2011’de düzenlenen SIGGRAPH konferansından tanıtıldı.

• 21

  Artırılmış gerçekliğin tarihçesi

  2000: Bruce H. Thomas, Uluslararası Giyilebilir Bilgisayarlar konferansında tanıtılan ilk AR oyunu ARQuake’i geliştirdi. Güney Avustralya Üniversitesi’nde geliştirilen oyun, idSoftware’in ünlü Quake oyununun AR versiyonuydu.

• 22

  Artırılmış gerçekliğin tarihçesi

  2008: Google tarafından tasarlanan, HTC tarafından üretilen ilk Android tabanlı akıllı telefon G1 Android, piyasaya sürüldü. Telefon, ilk mobil AR uygulaması olan Wikitude AR Travel Guide uyumluydu.

• 23

  Artırılmış gerçekliğin tarihçesi

  2009: Saqoosha şirketi, ARToolkit’i Adobe Flash’e uyarlayarak Wikitude AR Travel Guide ile uyumlu kıldı ve AR ilk kez internet tarayıcılarına girdi.

• 24

  Artırılmış gerçekliğin tarihçesi

  2009: Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT), SixthSense projesiyle, insan hareketlerini ve beden dilini yansıtarak kullanılan giyilebilir AR cihazı üretti.

• 25

  Artırılmış gerçekliğin tarihçesi

  2011: Paris Sud Üniversitesi’nin kurduğu LASTER Technologies şirketi, GPS kullanan ilk AR kayak gözlüklerini üretti.

• 26

  Artırılmış gerçekliğin tarihçesi

  2012: Google, özel projeler geliştirdiği X Laboratuvar’ında ek donanımlardan bağımsız ilk AR gözlüğü, Project Glass’ı üretti.
  
  Şimdi artırılmış gerçekliğin en modern örneklerinden bazılarına bakalım:

• 27

  iOptik

  ABD ordusu ve hava kuvvetleri için geliştirilen iOptik sistemi, baş üstü görüntüleme (HUD) birimiyle bağlantılı çalışacak. Lenslere, HUD ile elde edilecek görüntü aktarılacak. iOptik sistemindeki lensler, kullanıcının aynı anda hem görüntüye, hem de görüntü hakkındaki bilgiye odaklanmasına imkan verecek. Gözlüğün lenslerinde, sadece bulunan ortam değil, çok uzakta odaklanılmış olan alan da belirecek ve üstün görme özelliği sağlanacak. iOptik sistemlerini geliştiren Innovega şirketi, Pentagon’la imzaladığı anlaşma gereği, askerlerin savaş alanındaki görüş alanını ve tespit kabiliyetini artırmayı hedefliyor.

• 28

  T(ether)

  iPad’inizi, tablet bilgisayarın ekranına dokunmaya gerek kalmadan kullanmak ister miydiniz? Bu artık T(ether) adı verilen AR eldivenleriyle mümkün. T(ether), giyen kişiye basit el hareketleri yaparak tablet üzerinde görsel fonksiyonlar gerçekleştirebilmesine imkan veriyor. T(ether) kullanarak, tablet üzerindeki ikonları ve seçip bırakabiliyor, istediğiniz şekilde yönlendirebiliyor veya farklı bir işleme geçebiliyorsunuz. T(ether) aynı zamanda, birden fazla kullanıcıya aynı ortamda işlem yapma şansı veriyor. Vicon kamera sistemi kullanarak, tabletin konumu ve hareketleri ile kullanıcıların başları ve elleri, gerçek zamanda 3D olarak takip ediliyor.

• 29

  Sweaty & Wet Uygulaması

  Moosejaw online perakende şirketi, son bir yıl içinde AR alanındaki en etkileyici ve aynı zamanda eğlenceli iki uygulamayı çıkardı. Bunlardan en sonuncusu, Sweaty & Wet. Apple’ın iOS ve Google’ın Android tabanlı mobil cihazlarına uyumlu olan uygulamanın kullanılabilir olması için iki kişi gerekiyor. Bir kişi, Moseejaw yaz kataloğunu eline alarak, tablet bilgisayarın karşısına geçiyor (ekran büyüklüğü açısından uygulamayı tabletle kullanmak en mantıklısı).

• 30

  Sweaty & Wet Uygulaması

  Tableti tutan kişi, uygulamayı açarak arkadaşına odaklanıyor ve bir anda yaz kataloğu bir su tabancasına dönüşüyor. Bundan sonrası tamamen eğlence (Moosejaw, şirket kataloglarını satabilmek için böyle bir taktik seçmiş).

• 31

  Dijital X-ray deneyi

  Moosejaw’ı ünlü eden ve AR’yipazarlama alanında en iyi kullanan şirket unvanını kazandıran uygulama, kuşkusuz “Digital X-ray experiment” oldu. Son derece eğlenceli bu uygulama için elinize bir kadın veya erkek giyim dergisi almanız yeterli. Tabletinizi giyinik bir modelin bulunduğu sayfaya tutun ve uygulamayı çalıştırın. Karşınızdaki kadın veya erkek, gülümseyen veya son derece ‘havalı’ surat ifadeleriyle bir anda iç çamaşırlarıyla karşınızda belirecek.

• 32

  Dijital X-ray deneyi

  X-ray uygulaması o kadar başarılı oldu ki, uygulama dünyasına sunulduğu Kasım 2011’den bu yana Twitter’da bir milyondan fazla adı geçti. Moosejaw için uygulamayı geliştiren Marxent Labs’in rakamlarına göre, piyasaya sürüldüğü ilk beş hafta içinde X-ray uygulamasının videosu 160 bin defa izlendi, uygulamanın kendisi ise 75 bin kere indirildi. Sıradan bir kataloğu ABD’de 120 bin satan bir perakendeci için oldukça iyi rakamlar.

• 33

  AR Kum Havuzu

  ABD’nin California Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, geliştirdikleri AR kum havuzuyla bu teknolojinin ne kadar renkli ve eğlenceli olabileceğine dair bir örnek daha verdi. Araştırmacılar, kum havuzu üzerinde gerçek zamanlı, görsel, renkli bir topografik harita oluşturmayı başardı.

• 34

  AR Kum Havuzu

  Kum havuzunda dağlar, tepeler, nehir yatakları veya havzalar oluşturarak kum havuzunun topografisini değiştirirken, bir projektöre bağlı olan Kinect 3D kamera, değişimlerin üzerini görsel bilgilerden oluşan görsel katmanla kaplıyor. Ortaya çıkan katman, oluşturduğunuz nehirlerde akan suları gerçekmiş gibi gözler önüne seriyor.

• 35

  AR Kum Havuzu

  Intel Core i7 CPU ve Geforce 580 kullanan bir PC ile gerçekleştirilen deneyin, gerçek zamanlı da yapılabileceği belirtiliyor. Yani, kum havuzuna su aktararak oluşturduğunuz nehirlerin dolmasını izleyebilirsiniz. Araştırmacılar, kum havuzu ve benzer sistemleri geliştirerek müzelerde çok daha üstün görsele sahip eğitimsel araçlar oluşturmayı hedefliyor.

• 36

  Cybertecture Ayna

  Cybertecture, Hong Kong’daki herhangi bir evde görebileceğiniz sıradan bir aynaya benziyor. Buhara dirençli olan 80x50 cm ölçülerindeki ayna, banyonuzda gerçeklerinden farksız bir ayna gibi durmasına rağmen, dokunmanızla birlikte fütürist filmlerde gördüğümüz bir bilgisayara dönüşüveriyor. Bir akıllı telefonla geniş ekran televizyon karışımı bir teknoloji sunan Cybertecture, internet erişimi sağlıyor, hava durumu ve borsadaki değişimleri aktarıyor, sosyal medya ağlarına bağlanıyor, kilo ve yağ oranınız gibi çeşitli vücut değerlerinizi gösteriyor. Tabii bunlar yapabildiklerinin çok az bir kısmı.

• 37

  Cybertecture Ayna

  AR aynanın üreticisi James Law Cybertecture International şirketinin başkanı ve bu teknolojinin yaratıcısı Jamesa Law, “Ayne hepimizin kullandığı bir şey. Cybertecture da öyle” diyor. Bu sıradan ayna, 7,700 dolardan satışa sunulacak.

• 38

  AR çizgi romanlar

  ABD’li çizgi roman devi Marvel, dünyanın ilk görsel internet tarayıcısı uygulaması Aurasma ile birlikte çalışarak kendi AR uygulaması olan Marvel AR’yi üretti. iOS ve Android tabanlı mobil cihazlarda 2 Nisan’dan bu yana kullanılabilen 3.99 dolar fiyatındaki uygulama, akılı telefon veya tabletlerin kamerasıyla dergilerin taranmasını sağlıyor. Bu şekilde, dergide gizlenen yazarın notları, yorumları veya orijinal çizimler gibi ekstralar görülebiliyor.

• 39

  Sisin ötesini gösteren lensler

  Sisli havalar, özellikle piste iniş esnasında pilotları fazlasıyla zorluyor, ciddi tehlikelere neden olabiliyor. NASA, bu sorunu aşmak için pilotlara özel bir AR gözlük üretmek istiyor. Üretilecek gözlük, en berbat havalarda görülmesi imkansızlaşan pistlerin görsel olarak gözlüğün camında belirmesini sağlayacak. Baş üstü görüntüleme (HUD) sistemiyle çalışacak olan gözlükler, pilotlara aynı zamanda irtifa, hız ve hava durumu gibi uçuşla ilgili tüm bilgileri sunacak. Dahası, kontrol kulelerinin takibini sağlamak için pilotların yerini kuleye iletecek.

• 40

  Project Glass

  Google'ın gizli projelerini gerçekleştirdiği X laboratuarında yürütülen “Project Glass” gözlükleri, kullanıcılara her an ulaşabilecekleri ve bulundukları her yerde kullanabilecekleri görsel bilgi sunuyor. Dijital ekranlarda harita üzerinden istediğiniz güzergahı bulabiliyor, arkadaşlarınızın nerede bulunduğunu tespit edebiliyor, mesaj gönderebiliyor, hatta görüntülü sohbet bile yapabiliyorsunuz.

• 41

  AR billboardlar ve duvarlar

  ABD’li nane şekeri üreticisi Tic Tac, AR teknolojisini fazla zaman kaybetmeden kucaklayan şirketlerden biri. Shae It Up kampanyası altında New York’un ünlü Times Meydanı’na üç billboard yerleştiren Tic Tac, bu dev reklam panolarına birer AR sürprizi ekledi. iOS ve Android tabanlı mobil cihazlara Tic Tac uygulamasını indirerek şirketin billboardlarına ekranını çevirirseniz, billboardların birer oyuna dönüştüğünü görüyorsunuz.

• 42

  AR billboardlar ve duvarlar

  Bunlardan bir tanesi, “İnsanların yüzde 84’ü her zaman yatağın aynı köşesinde uyuyor” yazılı billboard. Uygulamayı çalıştırdığınızda, yatakta uyuyan bir adam beliriyor. Tepesinden nane şekerleri düşüyor ve siz uyanmaması için onu yatakta sağa-sola çekiyorsunuz. Bir diğer, “Her ABD’li ömrünün ortalama 13 yılını televizyon izleyerek geçiriyor.” Bu reklama baktığınızda, söz konusu bilginin yazılı olduğu kısım 360 dönüyor ve yerine ABD’nin eski başkanlarından dördü beliriyor. Altında ise “Bu süre ABD’de üç başkanlık süresine eşit” yazıyor… Gerçekten farklı bir deneyim olduğu kesin.
  
  Hazırlayan: Müfit Yılmaz Gökmen
  mufit.gokmen@ntvmsnbc.com