Uzman Psikolog Yasemin Meriç Kazdal: Aleyna travmayla karşı karşıya

Aleyna Tilki, Emrah Karaduman'ın "Cevapsız Çınlama" klibiyle sosyal medyada ve Google'da en çok aranan isim oldu. Klibi Youtube'da 66 milyon izlenen 16 yaşındaki genç kızın gece kulüplerinde sahne alması polemik konusu haline geldi. Tartışma dizilerde oynayan küçük yıldızlara kadar geldi. Herkes Aleyna'nın psikolojisini konuşurken o "Psikolojimi çökerttiniz" dedi. Peki ama psikologlar bu tartışma için ne diyor? Uzman Klinik Psikolog Yasemin Meriç Kazdal, Aleyna'nın muhtemel bir travma ile karşı karşıya olduğunu söylüyor. İşte Aleyna Tilki tartışmasının psikolojik boyutu... Röportaj: Batuhan DURMUŞ / batuhan.durmus@ntv.com.tr

• 1

  "BİR ERGEN HAKKINDA SÜREKLİ KONUŞULUYOR"

  "Son günlerde hemen hemen herkesin takip ettiği bir olay bu. Çok fazla tepki alan bir olay, sonuç itibariyle 16 yaşında bir kızdan bahsediyoruz. Bir çocuk, aslında bir ergen, herkes bilir ergenlerin psikolojileri diğer çocuklara ve yetişkinlere göre daha sıkıntılıdır daha zor bir süreçtir bu ergenlik süreci. Ve birkaç gündür de ülkemizde bir genç kız, bir ergen hakkında sürekli konuşuluyor. Bu haberleri izleyenler sadece yetişkinler değil, aynı zamanda çocuklar ve diğer ergenler. Açıkçası ben bir terapist olarak bir psikolog olarak bu tarafıyla çok ilgileniyorum."

• 2

  "OLAY GÜN GEÇTİKÇE FARKLI TARAFLARA TAŞINIYOR"

  "Hem gündem olan bu genç kızla ilgili hem de bunu takip eden bundan haberdar olan yaşıtlarıyla ilgili ve onların psikolojileriyle ilgili biraz endişelerim ve kaygılarım var. Çünkü olay gün geçtikçe farklı taraflara da taşınmaya başlandı. Ve bu olayı bireyin psikolojisi değil de daha ziyade bir toplum psikolojisi, yani sosyolojik olarak da değerlendirmek gerekiyor. Çünkü çok enteresan, haklımızın ilgisini çekiyor bu tarz şeyler.

  "BU KADAR OLAY VARKEN"

  Bir taraftan da beni o da çok meraklandırıyor. Yani o kadar çok olay var ülkemizde ama biliyorum ki işte bu haberler çok okunuyor, izleniyor, tıklanıyor. Belki sosyolojik olarak sosyologların bunu incelemesi lazım yani bu kadar çok olay varken bu tarz bir olayın neden bu kadar çok dikkat çektiği, merak edildiği ve üzerinde durulduğu..."

• 3

  "ALEYNA'NIN ZARAR GÖRMEMESİ MÜMKÜN DEĞİL"

  "Aleyna bu süreçte mutlaka zarar gördü ve görüyor. Görmemesi mümkün değil. Çünkü yaşına göre çok hızlı bir şekilde çok fazla insanın kendisinden haberdar olmasıyla kendisiyle ilgili yorum yapmasıyla birlikte zannediyorum ki kendisi de bunu dillendirdi. Ben sadece Aleyna üzerinden konuşmanın doğru olduğunu düşünmüyorum.Çünkü en başta bir psikolog olarak kişinin kendi gizliliğine ve kendi duygularınıda saygı göstermek adına, belki de ondan izin almadan onun duygularıyla ilgili konuşmak çok doğru değil. Ben onun nezninde onun yaşıtında olan bütün herkesin yaşayabileceği konularla ilgili konuşmak istiyorum."

• 4

  "TRAVMAYLA KARŞI KARŞIYA"

  "Söyleyeceğim hiçbir şey kesinlikle Aleyna'nın yaşadığı yaşayacağı şeyler değildir. Çünkü kendisini tanımıyorum ve bilemiyorum aslında işsel süreçlerini ama muhtemelen şu anda bir travmayla karşı karşıya ve olumlu duygularla olumsuz duyguları karmaşık bir şekilde yaşıyordur. İstediği bir şeydir muhtemelen tanınmak, insanlar tarafından bilinmek. Ama bu şekilde tanınmak ve bilinmek çok istediği bir şey midir? Zannetmiyorum. O yüzden hem istediği hem istemediği bir durumun içine çok hızlı bir şekilde düştüğü için bunun onda bir travma etkisi yaratmış olabileceğini düşünüyorum."

• 5

  "KANUN NEYİ GEREKİYORSA YAPILMALI"

  "Diğer taraftan da çok acımasız söylemler var. Bazı yakıştırmalar, kullanılan sıfatlar var. Bunları hem saygısızca hem de çok ahlak dışı buluyorum. Kanuni olmayan bir şey söz konusu olunca tabii ki orada durmamız gerekiyor. Orada konuşulacak tartışılacak bir şey yok. Mutlaka kanun neyi gerektiriyorsa onu yapmak lazım ama diğer taraftan da biz insan bilimciler yani kanunu kanun yapan insanlar ve bunu takip eden insanların konuşması gerekiyor. İnsan psikolojisini ve toplum psikolojisini de biz konuşuyoruz. "

• 6

  "ÇOK HAKLI KAYGILAR VAR"

  "Şunu da sorgulamak gerekiyor hep şu var bu yaşta bir genç kızın alkollü bir ortamda çalışmasının ona getireceği negatif etkiler onun psikolojisini olumsuz etkilemesi ya da onun olumsuz bir takım etkilerde kalması gibi. Çok haklı bazı kaygılar var. Bunların hepsini ben de paylaşıyorum. Hem bir psikolog olarak hem bir anne olarak."

• 7

  ALEYNA'NIN PSİKOLOJİSİ NE OLACAK?

  "Kimse şunu sorgulamıyor birçok toplumsal olayda olduğu gibi, bu çocuğun psikolojisine olumsuz etkiler onun için sağlıksızdır, zararlıdır o yüzden böyle bir ortamda şarkı söylememelidir diye böyle bir çılgınlar gibi onun hakkında konuşurken aslında bir diğer taraftan o çocuğun psikolojisini bizler daha bir olumsuz etkilemiyor muyuz? Bence en önemli soru bu. Yani ben bu soruyu bir çok toplumsal olayda kendi kendime soruyorum.

  "ALGI YARATIYORUZ"

  Çocuk gelinlerde de ben bu soruyu soruyorum. Orada da benim içerlerimde bir yerler yine rahatsız oluyor. Çünkü haberler yapılıyor bununla ilgili diziler çekiliyor mesela çok tutuyor çok izleniyor ülkede ama öyle bir algı yaratıyoruz ki hem bunu normalleştiriyoruz hem de sakındığımız bir şeyi daha çok daha çok göz önüne getirerek aslında dahada çok zarar verilmesine sebep oluyoruz. Birazcık bu vakada da benzer bir şey yaşandığını düşünüyorum."

• 8

  "OLMASI GEREKEN AİLESİNİN YANINDA DURMASI"

  "Olması gereken anne ve babanın çıktığı mekanlarda yanında olması. Sadece bir yerde çıkıp şarkı söyleyen bir genç işin değil bir sürü çocuk oyuncumuz var mesela son dönemde çok daha revaçta, onun dışında çocuk yaşta çalışan hangi işi yapıyorsa yapsın çalışan bütün herkes için geçerli olan bir şey var yani anne babanın yanında olması sadece onu korumak adına değil onu psikoloji olarak ve duygusal olarak desteklemek adına da elbette çok önemli. Muhtemelen o kendisini bu şekilde güvende hissediyordur. İlerleyen zamanlarda da aslında onun getirdiği işte bu popülerite, şöhret devam edecekse bu sanat hayatı o alanların hepsinde de anne babanın desteğinin olması yine çok önemli. Dönüp baktığımızda hem çok popüler olmuş hem de sağlıklı ilişkiler üretebilen insanların mutlaka bu aile desteğini alarak ilerlediğini görüyoruz. Yurt dışında da bunun çok fazla örneği var. Bence ülkemizde de örnekleri var. "

• 9

  BELİRLEYİCİ UNSURLAR NELER?

  "Şarkı söylediği ortamlarda anne babası bu genç kızı koruyordur diye tahmin ediyorum. Ama bu, o durumu desteklediğim anlamına gelmesin isterim. Alkolsüz bir ortamda da şarkı söyleyebilir. Şunu benim aklım kesinlikle almıyor, sadece ve sadece belirli olan unsurun, mekanın alkollü olup olmadığı değildir. Belirleyici olan unsurlar bu çocuğun kaç saat çalıştığıdır, o sahneye çıkarken hangi duygularla çıktığıdır, nasıl beklentiler içerisinde olduğudur, orada kendisini nasıl bir noktaya koyduğudur, bunun getirdiği şöhreti kaldırıp kaldıramayacağıdır ve kendisine koyduğu hedefleridir. Tüm bunları yaşarken, yaşının gerektirdiği şeyleri yaşayıp yaşayamadığıdır. Okulu, arkadaşları, sosyal çevresi, gündelik hayatı, kişisel bakımı duyguları ve ilişkileri gibi daha bir çok dinamik var. Tüm bunların dengesinin sağlanması önemlidir. Burada o yüzden ebeveyn desteği çok önemlidir. Ben bu desteğe birazcık daha bu açılardan bakıyorum. Bu dengeyi kurması açısından çocuk oyuncularımız içinde aynı şeyler geçerli. "

• 10

  "SOSYAL ANLAMDA KOPUŞ OLABİLİR"

  "Erken yaşta şöhret olan kişilerde sosyal anlamda da bir kopuş olduğunu biliyoruz. Bunun aksi de çok düşünülemez. Zaten şuanda bile gençler arasında ünlü olsun olmasın daha böyle popüler olma ve olmama üzerine kurulu maalesef bu jenerasyonun çok ciddi bir problemi var. "

• 11

  "DENGEYİ KURMAK ÖNEMLİ"

  "Okul hayatında arkadaşlarıyla çok da sağlıklı ikişkiler yürütebileceğini düşünmüyorum. Bunun dengesini kurmak çok zor. Bu yaşta bir gencin kendi yaşıtlarıyla bir çevre kurması ve onlarla beslenmesi sağlıklıdır. Eğer öyle değilse ailenin bunun farkına varması gerekiyor."

• 12

  "KANUNLAR DAHA DİKKATLİ VE SEÇİCİ"

  "Çalışan çocuğun yaşına göre dikkat edilmesi gereken şeyler var. Bu yeni çıkan bir kanunla yeniden aslında netleştirildi. Psikologlar olarak sürekli takip ediyoruz. Geçtiğimiz dönemlerde çok ciddi istismarlar vardı. Dikkat edilmesi gerekenler arasında en başta çalışma şartları ama bunun dışında da ben hep şunu savunuyorum eğer ki bir çocuk herhangi bir şekilde medya önündeyse mutlaka psikolojik destek alması gerekiyor. Mesela bazı dizileri izliyorum çok ağır rollerin üstesinden geliyor çocuklar, izlerken keyifli geliyor, başarılı geliyor ama düşünüyorum benim çocuğum bile izlediği bir şeyden etkilenirken içinde yaşayan etkilenmemesi mümkün değil. O yüzden sektörde olan çocukların mutlaka destek alması gerekiyor bunun da mutlaka sektör tarafından destekleniyor olması gerekiyor. Zaten kanunlarımız bu konuda daha dikkatli ve seçici olmuş durumda."

• 13

  "ONA SAHİP ÇIKMAK ZORUNDAYIZ"

  "Bir taraftan da sanat çok güzel bir şey aslında, çocukları koruyalım derken sanatın farklı dallarında da uzak tutmamak gerektiğini düşünüyorum. Çünkü tüm dünyada çok büyük sanatçılar gerçekten kendilerini çok küçük yaşlarda gösteriyor. Onları koruyarak sanatı ve sanatlarını desteklememiz gerekiyor. Aleyna içinde bu geçerli belki gerçekten tüm dünyaya bizi duyuracak çok büyük bir sanatçı olacak. Onu yıkmak onu yok etmek yerine onu desteklemek durumundayız. Şuana kadar yapılan yanlışları sürekli yermek ve sürekli eleştirmek yerine şimdi ona sahip çıkmak zorundayız. Doğru şekliyle hem hukuki olarak hem medya hem biz psikologlar yıkmak yerine yapıcı olan tarafta olmamız gerekiyor. "