Çocukların korkularıyla baş etme yolları

Çocuklar en çok nelerden korkarlar? Hangi korkuları normal karşılamak gerekir. Çocukların korkularına karşı anne-baba nasıl tepki vermeli? Uzman Klinik Psikolog Fatma Çelik, N-Life için yanıtladı. 

• 1

  Pablo Picasso “Önceden Raphael gibi resim yapardım, ancak bir çocuk gibi resim yapabilmem tüm yaşamımı aldı” demiştir. Hayal dünyalarında arabaların bulutların üstünde olduğu, gökyüzünün sarı, güneşin mavi olduğu ve rengarenk dünyalarının resimlerini çizen çocukların korkuları nelerdir, korkuyu naıl keşfederler ve nasıl baş edebilirler?

  Çocukların korkularına verdikleri tepkiler bebekliğin dördüncü ayından itibaren gözlemlenir. Çocukların bazı korkuları, belirli yaş dönemleri için normal sayılabilir. Çünkü korkuları aracılığıyla çevrelerine uyum sağlamayı ve bunlarla baş etmeyi öğrenirler.

  Mesela sıcak çay bardağını tutmaya çalışıp, elini yakan çocuk bunu ikinci defa yapmaz. Çünkü daha önce eli yanmış, canı acımıştır. Artık çay bardağı onun için tehlikelidir.

• 2

  ÇOCUKLARIN HANGİ KORKULARI NORMALDİR?

  Bebeklik döneminde ani tepkiler, yüksek sesler ya da fiziksel desteğin bir anda yitirilmesi, bebeğin 8. ayda geliştirdiği yabancı korkusuyla, çocuğun 5 yaşında yarattığı hayali arkadaş beklenebilir bir durumdur.

  Bu yaştaki çocukların arasında, arkadaş ve hayvanlardan ya da canavarlardan korkma durumlarının görülme sıklığının yoğun olmasının nedeni, o yaşlarda canlandırmaya daha fazla inanılmasıyla açıklanabilir.

  Burada dikkat edilmesi gereken asıl konu, belli korku tepkilerinin bazı yaş dönemlerinde ortaya çıkabileceği gibi, belli bir süre sonra bu korkuların ortadan kaybolmasıdır.

• 3

  ÇOCUKLAR EN ÇOK NELERDEN KORKAR?

  Çocukların yüzde 40’ından fazlasının yaygın olarak yaşadığı korkuları, anne babadan ayrılma, bedensel zararlar, çocuk hırsızları, hayvanlar, karanlık ve uyku çevresinde yoğunlaştığını söyleyebiliriz.

  Örneğin, dokuz yaşındaki bir çocuk, ‘bir topun kendisine çarpmasından, havlayan bir köpekten ya da eve hırsız girebilir düşüncesiyle evde yalnız kalmaktan’ korkuyor olabilir.

  Çocuklardaki korkular, çevresel etkenlerden de kaynaklanabilir. Çünkü diğer duygular gibi korku da deneyerek, tecrübe edilerek ortaya çıkar.

  Örneğin, aile içi tartışmaların olduğu bir evde büyüyen, devamlı yüksek sesli tartışmalara sahit olan bir çocuk, okula gittiğinde sınıftaki öğretmeninin yüksek sesle herhangi bir şey anlatmasından dahi olumsuz etkilenebilir.

  Çocuk, öğretmenin kendisine bağırdığını düşünerek öğretmeninden korkmaya başlayabilir.

  Öte yandan çocuklarda sıkça karşılaşılan durumlardan biri de karanlıktan korkma ve uyumama isteği.

• 4

  ÇOCUKLAR KARANLIĞA VE UYKUYA KARŞI NASIL BİR KORKU BESLER?

  Çocuk, uyku zamanı geldiğinde uyumamak için direnç gösteriyorsa, bu durum çocuğun kötü rüya görme eğiliminden kaynaklanabilir. Önemli olan, çocuğun yalnızca uyuması değil, bölünmeyen bir uyku düzenine sahip olmasıdır.

  Örneğin, okulda akran grubu tarafından izlenen herhangi bir korku filmi karakterinin anlatılması ya da telefon, televizyon ya da tabletten bir şeyler izlerken önüne çıkan olumsuz mesaj içeren reklam ya da görüntüler çocukların korkularını tetikleyebiliyor. Ebeveyn kontrollü de olsa bu reklam ve görüntüler her zaman engellenemiyor.

  Bu gibi durumlar da çocukta, gece yalnız başına uyuyamama, odasında tek kalamama, anne/baba nereye giderse arkasından bağımlı olarak gitme isteği gibi eylemlere yol açabilir.

• 5

  ÇOCUK KORKUYORSA ANNE-BABA NE YAPMALI?

  Çocuklar, korkularından önce büyüyecekler! Çocuklar, daima ebeveynlerinin açıklamalarına ve güven vermelerine ihtiyaç duyarlar. Çünkü anne-babayı, kardeşlerini ya da akran gruplarını rol model alırlar.

  Örneğin, anne-babaya ya da büyük kardeşe komik ve gerçek dışı görünen bir korku, küçük çocuklara çok gerçekçi ve korkutucu gelebilir.

  Çocuğunuzun korkularıyla alay etmek ya da küçümsemek, onun korkularını ortadan kaldırmaz. Çocuğunuzun duygularını dinlemek ve ona güven vermek onu rahatlatır.

  Uyku ve karanlık problemi için, çocuğun odasında bir gece lambası bulundurmak faydalı olabilir. Ancak gece lambası tek başına yeterli olmayacaktır.

  Asıl önemli olan, çocuğun korkularını azaltmaya çalışmak ve duygularını olumlu yönde etkilemekten geçer. Bunun için, yapacağınız küçük bir konuşma etkili olabilir.

  Örneğin, bu korkuları daha önce sizin de yaşadığınızı ve bu durumu kendi yaşıtlarının da zaman zaman yaşadığını bilmesi, ona yalnız olmadığını hissettirir ve biraz daha rahatlamasına yardımcı olur.

• 6

  UYKU POZİSYONUNDA ODAK NOKTASINI DEĞİŞTİRİN

  Çocuğunuzu, yatağına yatırdıktan sonra, uyku pozisyonu almadan önce odak noktasını farklı noktaya kaydırabilirsiniz.

  Örneğin, uykudan önce güzel bir hikaye okuyarak, o hikayeyi zihninde canlandırmasını isteyebilirsiniz. Böylelikle zihni kötü görüntülerden arınmış olacaktır. Ardından uykuya daldıktan sonra yanından ayrılabilirsiniz.

  Eğer gecenin ilerleyen saatlerinde bu durum tekrarlanırsa, yine aynı yöntemi deneyebilirsiniz.

  Çocuğunuzun korkuları, aldığınız küçük önlemler ve davranışlar sonucu hafiflemiyor, günlük hayatını etkiliyor ve uzun süre devam ediyorsa bir uzmandan yardım almanız gerekebilir.