Kronik karın ağrısı olan kadınların yüzde 80’inde de endometriozise rastlanıyor. Çoğu kez kronik ağrı ve inatçı bir kısırlık sebebi olarak belirti veren hastalığın doğru teşhisi kimi zaman yıllarca sürebiliyor.
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Gürkan Zorlu, son yıllarda sık gündeme gelen endometriozisin rahim içini döşeyen yapının rahmin dışında yerleşmesi olarak tanımlandığını söyledi. Zorlu, “Aslında hep varken, az bilinip daha az ciddiye alınıyordu. Teknolojinin gelişmesi ve paralelindeki gelişmeler hastalığı daha iyi anlaşılabilir ve daha erken tanınabilir hale soktu” dedi.
Hatalığın her bireyde aynı şekilde görülmediğini belirten Zorlu, şöyle devam etti: “Kimisinde çok az, kimisinde şiddetli olabilir ve bıraktığı izler veya yarattığı değişiklikler farklı olabilir. Bunun sonucunda da hastadan hastaya yarattığı sorunlar da değişmektedir. Bireylerin cevap varyasyonları ve algılama eşiklerine de bağlı olarak kişiden kişiye oluşan bu hastalık farklı düzeyde bulgular vermektedir. Yani çok hafif düzeyde hastalığı olan kişide çok şiddetli sorunlar olurken çok ağır yapışıklıkları olan, yani ileri düzey hastalığı olan kişilerde hiç bulgu olmayabiliyor.”
Normal poliklinikte görülen hastaların yüzde 1 ila 5’inde endometriozis düşündürecek bulgulara rastlandığını ifade eden Zorlu, “Eğer hastalar birincil veya ikincil kısırlık sorunu yaşıyorlarsa bu oran yüzde 15-20’leri buluyor. Pelvik ağrı dediğimiz, bel ve kasık ağrısı olan hastalarda özellikle aşağıya vuran ağrısı olan kadınların üçte birinde endometriozise rastlanılabiliyor. Yapılan operasyonların içinde tesadüfen yüzde 10-15 vakada rastlanırken, endometriozis şüphesiyle yapılan ameliyatlar toplam ameliyatların nerdeyse dörtte birini oluşturuyor” diye konuştu.
NEDENLERİ TAM OLARAK BİLİNMİYOR
Endometriozisin nedenlerinin tam olarak bilinmediğini hatırlatan Zorlu, en yaygın şikayet türünün pelvik ağrı ve sancılı adetler olduğunu açıkladı. Hastalık ilerledikçe bu şikayetlerin daha arttığını dile getiren Zorlu, hastalıkla ortaya çıkan sorunları şöyle sıraladı: “Daha da ilerleyen formlarda ilişkide ağrı ve keyifsizlik ortaya çıkar. Pelviste, yani karnın alt bölgesinde ileri hastalığın varlığında idrar ve büyük abdest yapma sorunları da belirgin hale gelir. Bazen Endometriozis odakları içine kanama yaparak ve ilerleyerek büyük, sert nodüller haline gelebilir. Yerine göre de çok değişik bulgular verebilir. Adet döneminde ortaya çıkan ve başka hiçbir şekilde açıklanamayan organ sorunları ve şekillendirilip ilişkilendirilemeyen ağrılar buna örnektir. Bacak ağrısı, eklem içine kanamalar, burun kanamaları, memede kitleler gibi çok nadir formları da olduğu akılda tutulmalıdır. Bunun dışında, karnın içinde çok sert ve kesif yapışıklıklara da neden olup buna bağlı sorunlar yaratabilir.“
Ayrıca Endometriozisin yumurtalıkta (over) kistik büyümelere neden olup çok büyük boyutlara ulaşabilen ve bazen de kendi kendine yırtılıp karın içi boşluğuna dökülebilen kistlere neden olduğunu da dile getire Zorlu, “Bu overdeki aktif endometrium dokusunun varlığını gösterir ve oluşan yumurtaları kistleştirerek Endometrioma denen büyük çikolata kistini meydana getirir. Böyle bir durumun varlığı genellikle operasyon gerektirir. Endometriomalar genellikle iki taraflı olup, 2 santimetrenin üzerine çıkmadıkça takip edilebilir” dedi.
TEDAVİ EN BELİRGİN BULGUYA GÖRE YAPILIR
Hastalığın tedavisinin genelde hastanın çocuğu olup olmamasına, hastalığının evresine ve en belirgin bulgunun ne olduğuna bağlı olarak planlandığını belirten Zorlu, şunları kaydetti: “Endometriomalar cerrahi gerektirirken, ağrı için hafif formlarda basit ağrı kesiciler kullanılabilir. Şiddetli ağrılar ise sinir denervasyonları ve nöroliz teknikleriyle giderilir. Hormonal tedavi endoskopik teknikler çok gelişmemiş olduğu dönemlerde birinci tercih olarak kullanırken şimdilerde cerrahi tekniklere yardımcı olarak kullanılmaktadır. Bunların ana amacı küçültülmüş ya da giderilmiş lezyonların geri gelmesini engellemek için hormonal sistemi baskı altında tutmak içindir. Bu amaçla geçici menopoz yaratılabilir veya devamlı progesteron veya doğum kontrol hapları kullanılabilir. Bunların dışında, yeni formulasyonlarla yine hormonal modifikasyonlar yapıla gelmektedir. Akılda tutulması gereken şey bu lezyonların giderilmesinin baskılanmasından daha değerli bir tedavi yöntemi olduğudur.”
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Gürkan Zorlu, son yıllarda sık gündeme gelen endometriozisin rahim içini döşeyen yapının rahmin dışında yerleşmesi olarak tanımlandığını söyledi. Zorlu, “Aslında hep varken, az bilinip daha az ciddiye alınıyordu. Teknolojinin gelişmesi ve paralelindeki gelişmeler hastalığı daha iyi anlaşılabilir ve daha erken tanınabilir hale soktu” dedi.
Hatalığın her bireyde aynı şekilde görülmediğini belirten Zorlu, şöyle devam etti: “Kimisinde çok az, kimisinde şiddetli olabilir ve bıraktığı izler veya yarattığı değişiklikler farklı olabilir. Bunun sonucunda da hastadan hastaya yarattığı sorunlar da değişmektedir. Bireylerin cevap varyasyonları ve algılama eşiklerine de bağlı olarak kişiden kişiye oluşan bu hastalık farklı düzeyde bulgular vermektedir. Yani çok hafif düzeyde hastalığı olan kişide çok şiddetli sorunlar olurken çok ağır yapışıklıkları olan, yani ileri düzey hastalığı olan kişilerde hiç bulgu olmayabiliyor.”
Normal poliklinikte görülen hastaların yüzde 1 ila 5’inde endometriozis düşündürecek bulgulara rastlandığını ifade eden Zorlu, “Eğer hastalar birincil veya ikincil kısırlık sorunu yaşıyorlarsa bu oran yüzde 15-20’leri buluyor. Pelvik ağrı dediğimiz, bel ve kasık ağrısı olan hastalarda özellikle aşağıya vuran ağrısı olan kadınların üçte birinde endometriozise rastlanılabiliyor. Yapılan operasyonların içinde tesadüfen yüzde 10-15 vakada rastlanırken, endometriozis şüphesiyle yapılan ameliyatlar toplam ameliyatların nerdeyse dörtte birini oluşturuyor” diye konuştu.
NEDENLERİ TAM OLARAK BİLİNMİYOR
Endometriozisin nedenlerinin tam olarak bilinmediğini hatırlatan Zorlu, en yaygın şikayet türünün pelvik ağrı ve sancılı adetler olduğunu açıkladı. Hastalık ilerledikçe bu şikayetlerin daha arttığını dile getiren Zorlu, hastalıkla ortaya çıkan sorunları şöyle sıraladı: “Daha da ilerleyen formlarda ilişkide ağrı ve keyifsizlik ortaya çıkar. Pelviste, yani karnın alt bölgesinde ileri hastalığın varlığında idrar ve büyük abdest yapma sorunları da belirgin hale gelir. Bazen Endometriozis odakları içine kanama yaparak ve ilerleyerek büyük, sert nodüller haline gelebilir. Yerine göre de çok değişik bulgular verebilir. Adet döneminde ortaya çıkan ve başka hiçbir şekilde açıklanamayan organ sorunları ve şekillendirilip ilişkilendirilemeyen ağrılar buna örnektir. Bacak ağrısı, eklem içine kanamalar, burun kanamaları, memede kitleler gibi çok nadir formları da olduğu akılda tutulmalıdır. Bunun dışında, karnın içinde çok sert ve kesif yapışıklıklara da neden olup buna bağlı sorunlar yaratabilir.“
Ayrıca Endometriozisin yumurtalıkta (over) kistik büyümelere neden olup çok büyük boyutlara ulaşabilen ve bazen de kendi kendine yırtılıp karın içi boşluğuna dökülebilen kistlere neden olduğunu da dile getire Zorlu, “Bu overdeki aktif endometrium dokusunun varlığını gösterir ve oluşan yumurtaları kistleştirerek Endometrioma denen büyük çikolata kistini meydana getirir. Böyle bir durumun varlığı genellikle operasyon gerektirir. Endometriomalar genellikle iki taraflı olup, 2 santimetrenin üzerine çıkmadıkça takip edilebilir” dedi.
TEDAVİ EN BELİRGİN BULGUYA GÖRE YAPILIR
Hastalığın tedavisinin genelde hastanın çocuğu olup olmamasına, hastalığının evresine ve en belirgin bulgunun ne olduğuna bağlı olarak planlandığını belirten Zorlu, şunları kaydetti: “Endometriomalar cerrahi gerektirirken, ağrı için hafif formlarda basit ağrı kesiciler kullanılabilir. Şiddetli ağrılar ise sinir denervasyonları ve nöroliz teknikleriyle giderilir. Hormonal tedavi endoskopik teknikler çok gelişmemiş olduğu dönemlerde birinci tercih olarak kullanırken şimdilerde cerrahi tekniklere yardımcı olarak kullanılmaktadır. Bunların ana amacı küçültülmüş ya da giderilmiş lezyonların geri gelmesini engellemek için hormonal sistemi baskı altında tutmak içindir. Bu amaçla geçici menopoz yaratılabilir veya devamlı progesteron veya doğum kontrol hapları kullanılabilir. Bunların dışında, yeni formulasyonlarla yine hormonal modifikasyonlar yapıla gelmektedir. Akılda tutulması gereken şey bu lezyonların giderilmesinin baskılanmasından daha değerli bir tedavi yöntemi olduğudur.”